آسیب شناسی تربیت دینی با رویکرد دین گریزی و گرایش به عرفانهای کاذب

در این پژوهش، پژوهشگر به بررسی این مطلب می پردازد که کدام آسیبهای وارده بر تربیت دینی منجر به دین گریزی و گرایش افراد به عرفانهای کاذب میشود ؟ با در نظر گرفتن روابط و تعامل دو گانه بین تربیت دینی و دین گریزی و گرایش به عرفانهای کاذب می توان به این سوال هم پاسخ داد که ،دین گریزی و گرایش به عرفانهای کاذب چه آسیبی به تربیت دینی افراد جامعه وارد می نماید؟ با عنایت به این مساله که در هر پژوهشی انتخاب روش بستگی به نوع و ماهیت موضوع دارد ،در این پژوهش که درحیطه ی دینی، اجتماعی میباشد؛ ازروش تحقیق به شیوه ی توصیفی و مطالعه کتابخانه ای استفاده میشود. با بررسی مفهوم تربیت دینی و اهداف و آسیبهای وارده بر آن ، چهار حیطه از روابط انسان مورد پژوهش واقع گشته است که عبارتند از اصلاح رابطه انسان با خدا ، اصلاح رابطه انسان با خود ، اصلاح رابطه انسان با جامعه، اصلاح رابطه انسان با طبیعت . در این میان ،آسیبهای روابط چهارگانه انسان در مسیر تربیت دینی با رویکرد به این روابط مشخص گردیده است،در حیطه ی رابطه با خداوند به آسیبهایی نظیر: غفلت از خداوند بعنوان هادی واقعی، تلقی از نیاز به خداوند در هنگام سختیها، توقف در عبادت و غفلت از عبودیت، پوچی و سردرگمی در زندگی و رابطه خصمانه و غریبانه ی بین انسان و خدا اشاره کرد.مواردی نظیر: تمرکز برکنترل بیرونی بجای کنترل درونی، غفلت از توانمندی معنوی انسان، اراده در جهت خودپرستی، غرض ورزی و پیش داوری در کشف حقیقت، غفلت از اخلاص در فعل اخلاقی، تن پروری و بی توجهی به جسم از آسیبهای پیش روی ارتباط انسان با خود است. کینه ورزی به دوستان و خوش بینی به دشمنان، تفرقه و کینه توزی ، تأکید بر روابط ظالمانه ، فردگرایی و بی قیدی در مسئولیتهای اجتماعی ، تنبلی و کسالت و تاکید برتلاشهای مادی و غفلت از تلاش معنوی از آسیبهای پیش روی رابطه انسان با جامعه میباشد. و در نهایت آنچه بعنوان آسیب در رابطه با طبیعت مطرح میشود ، تخریب طبیعت ( آلودگی محیط زیست)و بهره گیری مادی انسان از طبیعت و غفلت از بهره گیری معنوی آن است. در این میان دین گریزی بعنوان هر گونه فاصله و واپس گرایی دینی ، از دیدگاه قرآن و حدیث مورد تحلیل واقع شده و به عواملی نظیر فقرو ناداری ،خشونت،تبلیغات دشمنان، دفاع نابخردانه از دین، معرفی نادرست دین، تبیین نارسای مفاهیم دینی، بیان ناسازگاری دین با نیازهای طبیعی بشر، اکراه و اجبار در دین، بکارگیری شیوه های نادرست تبلیغ ، غفلت از ظرفیتها و استعدادها ،خصلتهای ناپسند، گناه و گریز از مسئولیت، تقلید و شخصیت گرایی ، آلودگی محیطی، عملکردنادرست برخی از عالمان دین ، بعنوان عوامل دین گریزی اشاره شده است. دنیای جدید با روی آوردن مجدد به معنویت بعد از سالها فاصله داشتن از دین ، دوباره بسوی آن باز گشته و به عرفان بعنوان راهی برای رسیدن به معنویت دوباره ، متوسل گشته است.آنچه مهم است شناسایی عرفان کاذب از عرفان اصیل و اسلامی است که جز در سایه شناخت ویژگیهای آنها میسر نیست لذا با بیان شاخصه های آنها هر یک جداگانه مورد کنکاش واقع گردیده و تفاوت میان آنها بیان شده است . در پایان با بیان این مطلب که عرفانهای کاذب در حقیقت ثمره ی تهاجم فرهنگی است نه تعامل و مبادله ی فرهنگی ؛علل گرایش به آن را در دو دسته ی علل درون زا و علل برون زا تقسیم بندی کرده و متناظر با آنها راهکارهایی در دو طیف راههای علمی و راههای عملی ارائه داده ایم. واژگان کلیدی: آسیب شناسی تربیت دینی، تربیت دینی ، دین گریزی، عرفانهای کاذب